گروه معماری منظر و بازسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
چکیده: (51 مشاهده)
هدف: این پژوهش با هدف توسعه روشی کارآمد، سریع و عملی برای اولویت‌بندی تأسیسات نفت و گاز در مناطق شهری به منظور کاهش آسیب‌پذیری و تقویت تاب‌آوری در برابر مخاطرات طبیعی و انسان‌ساخت انجام شده است. این روش با ارائه چارچوبی چهارمرحله‌ای، امکان ارزیابی دقیق و سریع ریسک‌ها را فراهم می‌کند تا تصمیم‌گیری‌های مؤثر در مدیریت بحران، برنامه‌ریزی شهری و بهبود سیاست‌های ایمنی صنعت نفت و گاز تسهیل شود. روش پژوهش: چارچوب پیشنهادی شامل چهار مرحله است: 1) شناسایی نوع و مقدار مواد خطرناک موجود در تأسیسات از طریق اسناد فنی و بازدیدهای میدانی، 2) تحلیل حوادث گذشته با استفاده از گزارش‌های معتبر،
3) نظرسنجی کیفی از 10 متخصص با تجربه بیش از 15 سال و 4) شبیه‌سازی سناریوهای بحرانی با نرم‌افزار تخصصی .PHASTاین روش ترکیبی از رویکردهای گذشته‌نگر (تحلیل حوادث) و آینده‌نگر (شبیه‌سازی سناریوها) است. مطالعه موردی روی سه تأسیسات در منطقه 5 شهر تهران، شامل دو ایستگاه تقلیل فشار گاز(TBS)و یک انبار نفت، انجام شد. یافته‌ها: مرحله اول نشان داد که انبار نفت با ذخیره 80,000 لیتر بنزین با نقطه اشتعال پایین، در مقایسه با گاز طبیعی (5,000 مترمکعب روزانه) در ایستگاه‌هایTBS، پتانسیل خطر بیشتری دارد. تحلیل حوادث گذشته در مرحله دوم حاکی از آن بود که حوادث انبار نفت به دلیل تشعشع حرارتی و اثرات زیست‌محیطی، تأثیرات گسترده‌تری بر بافت شهری دارند، در حالی که حوادث ایستگاه‌های گاز عمدتاً محدود به تأسیسات داخلی هستند. نظرسنجی متخصصین در مرحله سوم نشان داد که 83.75% پاسخ‌ها انبار نفت را به دلیل شدت و گستره پیامدها پرخطرتر ارزیابی کردند. شبیه‌سازی باPHASTدر مرحله چهارم تأیید کرد که انفجار مخزن بنزین در انبار نفت (شعاع ممنوعه 200 متر و شعاع گرم 400 متر) اثرات مخرب‌تری نسبت به انفجار در ایستگاهTBS(شعاع ممنوعه و گرم 80 متر) دارد. نتیجه‌گیری: انبار نفت به دلیل نوع مواد، حجم ذخیره‌سازی بالا و احتمال وقوع سناریوهای بحرانی، اولویت بالاتری برای اقدامات ایمنی دارد. این روش پیشنهادی به‌عنوان مکملی برای استانداردهای HSE، به تخصیص بهینه منابع برای کاهش ریسک و افزایش تاب‌آوری زیرساخت‌های انرژی در برابر تهدیدات چندگانه مانند زلزله، سیل یا حملات خارجی کمک می‌کند.
